Παθολογικά συναισθήματα, νοσηρά πάθη (18ος-20ός αιώνας)
Πρόσκληση συμμετοχής σε ημερίδα
Παρασκευή, 10 Μαΐου 2019 Ιστορικό Αρχείο Πανεπιστημίου Αθηνών, Σκουφά 45
Το έναυσμα για την υπό διοργάνωση ημερίδα έδωσε η ιδέα –κοινός τόπος στη δυτική νεωτερικότητα– ότι τα συναισθήματα νοσούν, ενώ οι ασθένειες της ‘διάθεσης’ και του ‘συναισθήματος’ προξενούν παθολογικές δυσλειτουργίες στους ανθρώπους και στα σώματά τους. Για να χρησιμοποιήσουμε ένα προφανές παράδειγμα από μια σύγχρονη και μάλλον κοινή εμπειρία, μοιάζει να υπάρχει ένα όριο πέρα από το οποίο η θλίψη, η απάθεια και η μελαγχολία θεωρούνται σήμερα συμπτώματα κλινικής κατάθλιψης. Απόπειρες αναδρομικής διάγνωσης δεν λείπουν από ιστορικές μελέτες οι οποίες υποστηρίζουν ότι οι σύγχρονες ψυχιατρικές κατηγορίες (λόγου χάρη, η κατάθλιψη) υπήρχαν πάντοτε, μόνο που δεν αναγνωρίζονταν ως τέτοιες. Ωστόσο, ιστορικοί των συναισθημάτων έχουν δείξει πειστικά τα τελευταία χρόνια πως οι άνθρωποι σε διακριτά πολιτισμικά περιβάλλοντα νοηματοδοτούν διαφορετικά τα συναισθήματα – τα δικά τους και των άλλων. Με άλλα λόγια, νιώθουν διαφορετικά. Συνεπώς, συνεχίζουν, πριν από την επαγγελματική συγκρότηση της ψυχιατρικής και την εισδοχή των συναισθηματικών διαταραχών στους λόγους και στις πρακτικές της, οι συγκεκριμένες ασθένειες δεν θα ήταν δυνατόν να υπάρχουν.
Σε ένα δεύτερο αλλά παράλληλο επίπεδο, στη νεότερη περίοδο διατυπώθηκαν επιστημονικές θεωρίες που εστίαζαν στην παθολογία του συναισθήματος ή τη νοσηρότητα του πάθους προκειμένου να αποκωδικοποιήσουν και να ταξινομήσουν μια σειρά από συμπεριφορές: λόγου χάρη, την εγκληματικότητα, τις απόπειρες αυτοκτονίας, τις σεξουαλικές ‘παρεκκλίσεις’ και δυσλειτουργίες, τις χειροδικίες και άλλες βίαιες επιθέσεις, τις εξάρσεις της εφηβικής ηλικίας – για να κατονομάσουμε μόνο ορισμένες από αυτές. Οι συγκεκριμένες θεωρίες στηρίχθηκαν σε βιολογικά, κοινωνικά και πολιτισμικά δεδομένα για να καταλήξουν σε αξιολογήσεις, ιεραρχήσεις και ηθικές κρίσεις τόσο για τους ανθρώπους και τη ‘φύση’ τους όσο και για τη σχέση του ατομικού με το συλλογικό.
Εκκινώντας από αυτήν την προβληματική, το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ και το Δίκτυο για την Ιστορία της Υγείας διοργανώνουν την ημερίδα Παθολογικά συναισθήματα, νοσηρά πάθη (18ος-20ός αιώνας). Στην επιστημονική αυτή συνάντηση θα τεθούν και, γιατί όχι, θα απαντηθούν ερωτήματα όπως τα παρακάτω:
➢ Τι σήμαινε να μιλάει κανείς σε παλαιότερες εποχές για φυσιολογικά και αφύσικα –ή, ακόμη περισσότερο– νοσηρά συναισθήματα και πάθη; Ποιες χειρονομίες, συμπεριφορές και αξιολογήσεις συνδέθηκαν με αυτά;
➢ Πώς αναδύθηκε μέσω επιστημονικών πραγματειών, λαϊκών αντιλήψεων και ιατρικών περιστατικών η ιδέα της παθολογίας των συναισθημάτων και πώς τυποποιήθηκε εντέλει σε επιστημονική –όχι αποκλειστικά ιατρική– γνώση;
➢ Πώς κωδικοποιούνταν και πώς διασταυρώνονταν ανεπιθύμητες ή νοσηρές συναισθηματικές συμπεριφορές με παγιωμένες ιδέες για τους ανδρισμούς και τις θηλυκότητες;
➢ Ποια βαρύτητα θεωρήθηκε ότι είχαν συναισθήματα όπως ο φόβος, η θλίψη, ο θυμός, η αγάπη, ο πόθος, ο φθόνος, η υπερηφάνεια, το μίσος, η απέχθεια, η ντροπή, κ.ο.κ. ως αιτίες ή/και συμπτώματα ασθενειών; Και αντίστροφα: Πώς αξιοποιήθηκαν συγκεκριμένα συναισθήματα στο πλαίσιο θεραπευτικών πρακτικών;
Όλες οι προτεινόμενες ανακοινώσεις θα πρέπει να αναδεικνύουν τις ιστορικές διαστάσεις των παραπάνω ερωτημάτων. Σε αυτό το πλαίσιο, καλείστε να υποβάλετε περιλήψεις ανακοινώσεων (έως 350 λέξεις) και ευσύνοπτο βιογραφικό σημείωμα (μέχρι 100 λέξεις) στο disorderedemotions@gmail.com μέχρι τις 15 Οκτωβρίου 2018. Απαντήσεις θα λάβετε από την επιστημονική επιτροπή μέχρι τις 30 Οκτωβρίου 2018. Για διευκρινήσεις, πληροφορίες, αλλά και άτυπες συζητήσεις πάνω σε συγκεκριμένες ιδέες μπορείτε να επικοινωνείτε με τη Δήμητρα Βασιλειάδου (dvassiliadou@gmail.com).
Επιστημονική επιτροπή
Δήμητρα Βασιλειάδου (ΕΚΠΑ/ΕΑΠ), dvassiliadou@gmail.com
Βαγγέλης Καραμανωλάκης (ΕΚΠΑ), karamanolakis@askiweb.gr
Δέσπω Κριτσωτάκη (Πανεπιστήμιο Κρήτης), despo.kritsotaki@gmail.com
Δημήτρης Πλουμπίδης (ΕΚΠΑ), diploump@med.uoa.gr
